Avrupa başta olmak üzere tüm dünyada ağır ticari araçlarda gözlenen sürücü sorunu Türkiye’de de lojistik ve taşımacılık sektöründe kendini güçlü bir şekilde hissettiriyor. Türkiye’de taşımacılık sektöründe kadın sürücü oranı yüzde 1.6 gibi çok düşük düzeyde kalırken, sektör temsilcileri bir yandan ağır vasıta sürücülerinde aranan alt yaş sınırının 20 yaşa çekilmesi diğer yandan da üst yaş sınırının da 70’e çıkarılması için kamu otoritesini ikna etmeye çalışıyor.
Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği IRU’nun dünyada kamyon ve çekici pazarında yaşanan sürücü eksikliğini ortaya çıkarmayı hedefleyen raporuna göre 2023 yılında 3 milyon sürücü pozisyonu doldurulamadı. Bu rakam toplam sürücü pazarının yüzde 7’sine denk geliyor. Türkiye dahil birçok ülkeyi kapsayan IRU raporuna göre eğer gerekli adımlar atılmazsa 2028 yılında ağır vasıta sürücü eksikliği dünyada 7 milyona çıkacak ve dünya ticareti de bu sorundan daha fazla etkilenecek.
2028 yılında, araştırmaya katılan ülkelerde kamyon-çekici sürücü şoförü sıkıntısının Çin’de 4,9 milyona, Avrupa’da 745 bine ve Türkiye’de 200 bin sayısına ulaşacağı tahmin ediliyor. IRU’nun anketi AB’nin 27 üyesi yanı sıra, Türkiye, İngiltere, Norveç, Çin, Meksika, Rusya, ABD ve Özbekistan’ı kapsıyor. Rapor verileri sürücü eksikliğinin tüm bölgelerde yapısal bir sorun olmaya devam ettiğini gösterirken, araştırmaya dahil olan ülkelerdeki nakliye ve lojistik şirketlerinin yüzde 55 ila yüzde 75’inin sürücü bulmakta ciddi veya çok ciddi zorluklarla karşı karşıya bulunduğuna işaret ediyor.
Kadın sürücü payı yüzde 6
Araştırmaya katılan ülkelerde ağır ticari araçlarda kadın sürücülerin payı sadece yüzde 6 ile son derece düşük bir düzeyde bulunuyor. Bu, genel taşımacılık endüstrisinde yüzde 10 olan kadın sürücü oranının altında bulunuyor. Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde ise taşımacılıkta kadın sürücü oranı yüzde 20’nin üzerinde seyrediyor.
Ağır ticari araçlarda kadın sürücü oranında Çin yüzde 6 ve ABD yüzde 8’lik bir paya sahip. Türkiye’de araştırmaya katılan şirketlerde kadın sürücü oranı ise yüzde 1.6 gibi toplam içinde çok küçük bir rakamı oluşturuyor. Kadın kamyon şoförleri arasında en yüksek paya Çin (%6) ve ABD (%8) sahip. Genç sürücü oranının daha yüksek olduğu 3 ülke ise Çin, Özbekistan ve Türkiye olarak sıralandı.
Sürücü krizinin daha da kötüleşmesine izin verilemez
IRU Genel Sekreteri Umberto de Pretto, “Sürücü kıtlığı hızla kontrolden çıkıyor. Genç ve yaşlı sürücüler arasındaki yaş farkı artıyor ve meslekte kadın çalışan seviyesinin düşük olduğunu görüyoruz. Kamyon şoförü kıtlığının ardındaki yapısal sorunlar nakliye hizmetlerini etkilemeye devam ediyor. Yeni gelenlerin oranı her yıl emekli olan sürücü sayısından da düşük. Şimdi acil eyleme ihtiyaç var.
İncelediğimiz ülkelerde üç milyondan fazla kamyon sürücüsüne ihtiyaç var ve mesleğin demografisi göz önüne alındığında, beş yıl içinde iki katına çıkabileceğini tahmin ediyoruz. Böyle bir kıtlığın sonuçları zaten sektörümüze bağlı topluluklara, tedarik zincirlerine ve ekonomilere zarar veriyor. Sürücü eksikliğinin daha da kötüleşmesine izin veremeyiz. Operatörler üzerlerine düşeni yapıyorlar, ancak hükümetlerin ve yetkililerin çalışma koşullarını iyileştirme ve mesleğe erişim çabalarını artırmaları gerekiyor” dedi.
